ساختار شرکت های دولتی
ساختار شرکت های دولتی با توجه به اینکه این شرکت ها معمولا بصورت سهامی خاص به ثبت می رسند شباهت زیادی به این نوع شرکت ها دارد . معمولا شرکت های دولتی صاحب ارکان زیر هستند:
- مجمع عمومی موسسین یا صاحبین سهام
- هیئت مدیره
- بازرس یا بازرسین
- مجمع عمومی موسسین یا صاحبین سهام
هر چند ساختار شرکت های دولتی و سهامی خاص مشابهت زیادی به هم دارد اما نحوه ترکیب و انتخاب اعضای ارکان در این شرکت ها تابع مقررات متفاوتی است که باعث تمایز و تفاوت زیادی در ساختار این ارکان می شود.
در مجمع عمومی موسسین شرکت های دولتی بصورت کلی دو دسته هستند:
- شرکت های دولتی که سهامدار اصلی آنها وزارتخانه ها، موسسات دولتی و سازمان های دولتی هستند
- شرکت های دولتی که سهامدار اصلی آنها سایر شرکت های دولتی باشند.
در ساختار مجمع عمومی شرکت های دولتی باید نمایندگان شرکت های دولتی نیز حضور داشته باشند. در این خصوص طبق تبصره ۷۲ قانون بودجه نمایندگان دولت در مجمع عمومی باید وزیر مسئول، وزیر امور اقتصادی و دارایی و رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور و یا وزرای دیگری که هیئت وزیران تصویب کرده است و یا نمایندگان آنها باشند.
بصورت کلی این قانون برای تمامی شرکت های دولتی در صورتیکه قوانین شرکت های دولتی شامل حال آنها بشود و در ضمن کمتر از سه وزیر دولتی در مجمع این شرکت ها حضور داشته باشند صادق می شود و حسابرسی یا بازرسی این شرکت ها هم با توجه به پیشنهاد وزیر اقتصاد و دارایی توسط مجمع عمومی شرکت مشخص می شود.
- بازرسی شرکت های دولتی
همانگونه که قبلا توضیح داده شد بر خلاف شرکت های سهامی دیگر شرکت های دولتی هر چند ساختاری مشابه با شرکت های سهامی دارند اما بازرس این شرکت ها نباید توسط مجمع عمومی موسسین یا صاحبین سهام انتخاب شود و این وظیفه بصورت کلی به سازمان حسابرسی طبق قانون واگذار شده است.
لذا سازمان بازرسی کلیه وظایف بازرسی و حسابرسی سالانه شرکت ها دولتی و یا موسسات دولتی را همانند کلیه نهاد های دولتی دیگر مانند بانک ها و دستگاه های عمومی بر عهده خواهد داشت.
- هیئت مدیره
یکی دیگر از ارکان شرکت های دولتی که همانند شرکت های سهامی است، هیئت مدیره می باشد که باید الزاما تعیین شود. اما با توجه به اینکه در خصوص انتخاب و به کار گیری اعضا هیئت مدیره در شرکت های دولتی قوانین مشخص و یا خاصی ایجاد نشده است برای انتخاب هیئت مدیره باید همانند شرکت های سهامی اقدام شود.
در این خصوص باید مجمع عمومی صاحبین سهام اعضا هیئت مدیره را با رعایت فرد بودن آنها در تعداد مورد نیاز که باید حداقل ۵ نفر باشند. در این خصوص در آیین نامه تشکیل مجامع عمومی و شوراهای عالی شرکت های دولتی در ماده هفت ذکر شده است که انتخاب اعضا هیئت مدیره و مدیر عامل باید بر اساس سوابق تجربی و تحصیلی و تخصص و عملکرد این افراد انجام شود. لذا افرادی که شرایط لازم را دارند باید تعیین و به همراه دعوت نامه تشکیل مجمع این مشخصات باید برای اعضا مجمع یا شورای عالی ارسال شود تا در زمان رای گیری و بر اساس مطالعات صورت گرفته هر یک از آنها برای این عنوان انتخاب شوند.
لازم به توضیح است که اعضا هیئت مدیره باید همانند شرکت های سهامی مسئولیت خود را با استناد به اقرارنامه ای در هیئت مدیره بپذیرند.