یادتان می‌آید در کارتون‌ها و کتاب‌های ماجراجویانه، شخصیت‌های داستان چطور دنبال گنج می‌گشتند؟ برای پیدا کردن یک گنج همیشه نیاز به یک نقشه دارید. این نقشه در دنیای کسب و کار، «بیزینس پلن» نامیده می‌شود.  نمونه بیزینس پلن، یک سند است که با جزئیات شرح می‌دهد چطور یک کسب و کار، مخصوصا کسب و کار نوپا، اهداف خود را تعریف می‌کند و دستیابی به این اهداف را چگونه انجام می‌دهد.

اگر در ابتدای راه‌اندازی یک کسب‌وکار هستید حتما نگرانی‌هایی درباره آینده آن دارید. داشتن یک بیزینس پلن می‌تواند عمده نگرانی‌های شما را بگیرد و موفقیت کار شما را تا حدود زیادی تضمین کند. پس اگر تمایل دارید با نمونه بیزینس پلن بیشتر آشنا شوید و از آن برای کار خود بهترین استفاده را ببرید، این مقاله از مجله بوکاپو را به‌هیچ عنوان از دست ندهید.

بیزینس پلن یا طرح کسب و کار چیست؟

بیزینس پلن (business plan) یا همان نقشه کسب و کار، یک سند مکتوب حاوی اهداف بیزینس، روش‌های رسیدن به آن اهداف و برنامه زمانی دستیابی به آن اهداف است. یک بیزینس پلن یا طرح تجاری، موقعیت شرکت را از دیدگاه بازاریابی، مالی و عملیاتی بررسی کرده و یک نقشه راه مکتوب به ما ارائه می‎‌دهد. بانک‌ها و سرمایه‌گذاران خطرپذیر قبل از بررسی تامین سرمایه‌ کسب و کارها، نوشتن یک بیزینس پلن درست و اصولی را پیش‌شرط می‌دانند.

مخصوصا در جذب سرمایه برای استارتاپ‌ها، ارائه یک نمونه بیزینس پلن اصولی از موارد حیاتی است. اینکه بیزینس پلن چیست و چگونه بیزینس پلن بنویسیم را در مقاله دیگری به تفصیل توضیح داده‌ایم که با کلیک روی لینک زیر می‌توانید آن را مطالعه کنید:

اهمیت بیزینس پلن در کسب و کار

می‌خواهیم اهمیت داشتن یک نمونه بیزینس پلن اصولی را با یک مثال برایتان توضیح بدهیم:

در باشگاه‌های بدنسازی معمولا هیچکس حوصله گرم کردن ندارد. همه می‌خواهند هر چه زودتر بروند روی آن دستگاه‌های جذابی که صدها کیلوگرم وزنه بهشان آویزان است. کسی دلش نمی‌خواهد یک تکه چوب ۱۰۰ گرمی دست بگیرد و آن را بالا و پایین کند تا عضلاتش آماده شوند! اصلا مگر می‌شود با چوب به این سبکی عضله‌ بسازیم وقتی وزنه‌های ۱۰ کیلویی به ما چشمک می‌زنند؟

این همان اشتباهی است که گاهی کسب و کارها هم انجام می‌دهند. همان‌طور که شما بدون گرم کردن عضلاتتان هیچوقت نمی‌توانید بدنتان را بسازید، بدون بیزینس پلن هم قطعا راه به جایی نخواهید برد. شاید نوشتن و مکتوب کردن طرح تجاری کاری دشوار و طاقت‌فرسا باشد، ولی بدون آن، کشتی شما در دریای پرتلاطمی گرفتار خواهد شد که سکانش به حال خود رها شده و با هر بادی تکان می‌خورد.

ویژگی‌ های یک نمونه بیزینس پلن

«خشت اول چون نهد معمار کج، تا ثریا می‌رود دیوار کج».

شاید از خودتان بپرسید این ضرب‌المثل چه ربطی به کسب و کار و بیزینس دارد؟ باید به شما بگوییم بیزینس پلن در واقع همان خشت اول است! یک نمونه بیزینس پلن خوب و اصولی می‌تواند موفقیت کسب و کار شما را تضمین کند و باعث شود بتوانید سرمایه‌ خوبی جذب کنید. در عین حال اگر بیزینس پلن شما ضعیف باشد، احتمال شکست خوردنتان بسیار زیاد است.

تنها تعداد بسیار کمی از شرکت‌ها می‌توانند بدون داشتن یک بیزینس پلن خوب، موقعیت خودشان را در بازار حفظ کنند که لازمه این کار هم صرف کردن هزینه‌‌های مالی و انسانی فراوان است. یک نمونه بیزینس پلن خوب باید تمام هزینه‌های پیش بینی‌شده، تصمیمات و مشکلات احتمالی شرکت را مشخص کند. طرح تجاری هر شرکت در مقایسه با طرح‌های شرکت‌های رقیب در همان صنعت، همیشه متمایز و منحصر به فرد است.

اما همه آنها دارای عناصر اساسی یکسانی هستند. همه بیزینس پلن‌ها خلاصه‌ای اجرایی از تجارت و شرح مفصلی از کسب و کار، خدمات و محصولات آن را ارائه می‌دهند. همچنین بیان می‌کنند که این بیزینس چگونه می‌خواهد به اهداف خود برسد.

همان‌طور که پیش‌تر گفتیم، هیچ دو طرح تجاری یکسان نیستند. اما همه آنها عناصر یکسانی دارند. در ادامه برخی از قسمت‌های مشترک و کلیدی یک نمونه بیزینس پلن را با هم بررسی می‌کنیم.

•  خلاصه اجرایی

در این بخش باید به تشریح شرکت و ماموریت آن بپردازید. مفهوم کسب و کار، اهداف و چشم‌انداز آن، توضیحات و تمایز محصول، بازار هدف، برنامه بازاریابی، وضعیت مالی فعلی، وضعیت مالی پیش‌بینی شده و معرفی تمام اعضای تیم و همه کسانی که درگیر کسب‌و‌کارتان هستند در بخش خلاصه اجرایی جا می‌گیرد. این بخش باید به حد کافی جذاب باشد تا خواننده را به ادامه مطالعه بیزینس پلن شما ترغیب کند.

•  محصولات و خدمات

در این بخش از نمونه بیزینس پلن، شرکت می‌تواند محصولات و خدماتی را که ارائه می‌کند شرح دهد. ممکن است این بخش شامل قیمت‌گذاری، طول عمر محصول و مزایای مصرف کننده نیز باشد. از دیگر مواردی که ممکن است در بخش محصولات و خدمات یک بیزینس پلن ذکر شود، می‌توان به فرآیندهای تولید و حق ثبت اختراعات شرکت اشاره کرد. هر گونه اطلاعات در مورد تحقیق و توسعه نیز می‌‌تواند در این بخش قرار بگیرد.

•  تحلیل بازار

یک شرکت برای رشد و پیشرفت، به صنعت و بازار هدف خود وابسته است. در این بخش از طرح تجاری باید رقبا و نقاط ضعف و قوتشان را بیان کنید. نیازهای بازار را بسنجید و مزیت‌ رقابتی خودتان را شرح دهید و به این موضوع اشاره کنید که محصول شما چطور می‌تواند از سایر رقبای موجود در صنعت پیشی بگیرد.

• استراتژی بازاریابی

استراتژی بازاریابی مشخص می‌کند که یک شرکت از چه مسیری باید به اهداف خود برسد. بخش استراتژی در بیزینس پلن بسیار مهم است و حتما باید جزئیات آن مشخص باشد. یکی از مشکلات بزرگ کارآفرینان، ناتوانی آن‌ها در توصیف دقیق نحوه دستیابی به مشتریان و نحوه ارائه محصولات به آن‌ها است. شما باید سرمایه‌گذاران خود را قانع کنید که می‌توانید با استراتژی‌ بازاریابی، برند خود را بین مشتریان صنعت موردنظرتان جا بیندازید.

در این بخش شرح می‌دهید که با چه روش‌هایی می‌توانید مشتریان را متقاعد کنید تا محصول و خدمات شما را به محصولات سایر رقبا ترجیح دهند؟ چگونه هدف و نیاز مصرف‏‌کنندگان به محصولاتتان را توضیح می دهید؟ چه فعالیت‌های تبلیغاتی و بازاریابی‌ای در این راه خواهید کرد؟

•  برنامه‌ریزی مالی

شرکت‌ها باید در بیزینس پلن خود، برنامه‌ریزی مالی و پیش‌بینی‎های مالی آینده خود را ارائه دهند. صورت‌های مالی، ترازنامه و سایر اطلاعات مالی ممکن است برای کسب و کارهایی که در حال کار کردن هستند و در صنعت حضور دارند، مهم باشد. در عوض کسب و کارهای نوپا باید در این بخش اهداف و برآوردهای چند سال اول بیزینس خود را بگنجانند.

•  بودجه

در بخش بودجه باید هزینه‌های مربوط به کارکنان، توسعه، تولید، بازاریابی و سایر هزینه‌های مربوط به کسب و کارتان را ذکر کنید.